Handelse Bergen Mariaboom
De kruin van de Mariaboom in 1967 met mij stoer op hoogte.
.JPG)
Mijn neefjes Peter en Hans in 1979.
De ingebrande holte is zichtbaar.
Handel rouwt om mariaboom
maandag 7 september 2020
Handel is het oudste Maria bedevaartsoord in Noord-Brabant en wellicht ook het bekendste.
Over het ontstaan ervan doen meerdere legendes
de ronde. De kern van alle verhalen is steeds weer het vinden van het wonderbaarlijke houten beeldje van Maria met het Kind.
Een van die verhalen vertelt dat het beeldje gevonden is in een boom, de Mariaboom, die staat in de Handelse Bergen. Dit is een bosrijkgebied iets ten westen van het dorp. Van noord naar zuid vinden we daar zandruggen van stuifzand, vaak geheel of gedeeltelijk begroeid met vooral dennenbomen. Naar alle waarschijnlijkheid zijn die mede door toedoen van de bevolking ontstaan, om daarmee de vruchtbare akkers rondom Handel te vrijwaren van het stuifzand vanuit het westen.
Enkele van de alleroudste grove dennen zijn de Mariabomen. Ook deze serie van 'vier op een rij' is vrijwel zeker door mensen geplant. Eén van deze vier bomen, dé Mariaboom, draagt wel enkele bijzondere verhalen met zich mee.
Ook in 1981 lukt bij mij de beklimming nog wel.
Welk kind wil er nou niet even klimmen?
.jpg)
In 2009 is het verval duidelijk zichtbaar.
.jpg)
Hoelang zal de boom nog te zien zijn?
De aftakeling van Een oud verhaal
Maar waarom draagt die ‘Dikke Bertha’ nou eigenlijk de naam ‘Mariaboom’?
De Mariaboom heeft bij vrijwel alle jeugd in Handel een belangrijke rol gespeeld. Bij mij was dat zeker wel het geval. Al was het alleen maar vanwege de plek waar je zo heerlijk kon spelen.
Iets verderop was een zandrug en het gele zand lag helemaal rond de boom.
Maar de boom heeft ook veel te bieden aan de historie: een volksverhaal over het ontstaan van het bedevaartsoord Handel. De kern van dit verhaal is, net als in de legende van de helleveeg uit de tijd van de Heilige Willibrordus, het vinden van het wonderbaarlijk houten beeld van Maria met het Kind.
Dit houten beeld staat nu nog steeds in de Mariakapel in de zijbeuk van de Handelse kerk en is gemaakt uit lindehout en dateert hoogstwaarschijnlijk uit de dertiende eeuw.
De legende van de Mariaboom hierover verhaalt dat deze boom door de bliksem getroffen werd en gedeeltelijk in tweeën spleet, waardoor het houten beeldje van Maria met Kind als door een wonder tevoorschijn kwam en door een herder gevonden werd.
Aannemelijker is een andere uitleg.
Het ongeveer 35 cm hoge houten Mariabeeldje werd in 1902 gerestaureerd en helemaal verguld. Zo is het dus nu nog te zien in de Mariakapel.
Maar aan het begin van de oorlog werden enkele Handelnaren bang dat de Duitsers het zouden weghalen uit hun kerk, net zoals ze ook vaak met bronzen klokken en andere kerkelijke objecten deden.
Deze mensen hebben voor het beeld toen een schuilplaats gezocht. Daarvoor hebben zij een gat in de Mariaboom gebrand en het beeldje erin verstopt.
Het gat – je kunt het op de foto's nog steeds zien - werd weer opgevuld met houtpulp en schors en het beeldje heeft zo de oorlog veilig overleefd.
De beschadiging heeft de Mariaboom echter geen goed gedaan. Sinds enkele jaren is de boom gestorven en is momenteel nog slechts als een dode, aftakelende en dikke boomstronk te zien.
De leeftijd van de boom is onbekend. Waarschijnlijk enkele honderden jaren oud als we veel antwoorden op vragen over dennenbomen op internet mogen geloven.
En waarom niet? De Mariaboom heeft toch veel met geloven van doen. Of niet dan?
.jpg)
In oktober 2012 lijkt het einde in zicht.
.jpg)
Maar in oktober 2017, vijf jaar later, 'staat' de boom er nog steeds.
.jpg)
Op de zelfde dag in oktober 2017.
.jpg)
Ons laatste (corona) bezoek aan de Mariaboom was op 16 maart 2020.
Hopelijk is dit het laatste coronabezoek aan de Mariaboom. Het is 9 februari 2022.